Το παιχνίδι και η έννοια του «δυνητικού χώρου» στη δημιουργική γραφή
Το παιχνίδι και η έννοια του «δυνητικού χώρου» ενυπάρχουν μέσα στην ίδια τη διαδικασία της δημιουργικής γραφής. Ο συγγραφέας και ο ποιητής «παίζουν» με τις λέξεις, για να δημιουργήσουν νέες πραγματικότητες, όπου θα κατοικήσουν οι ήρωες τους, αλλά και πλευρές του εαυτού τους που δεν μπορούν εύκολα να εκφραστούν μέσα στην καθημερινότητα.
Η δημιουργική γραφή μοιράζεται με τις εκφραστικές θεραπείες τη δυνατότητα δημιουργίας ενός «χώρου παιχνιδιού», με την έννοια του «δυνητικού χώρου» του D. Winnicott. Σύμφωνα με τον Winnicott, ανάμεσα στο «υπάρχω μόνο εγώ με τις επιθυμίες μου» και στο «υπάρχουν αντικείμενα και φαινόμενα έξω από μένα, που δεν υπόκεινται στην παντοδύναμη κυριαρχία μου», ανάμεσα στη φαντασία και στην πραγματικότητα, υπάρχει μια τρίτη ενδιάμεση περιοχή της ανθρώπινης εμπειρίας, που είναι ο «δυνητικός χώρος» Ο χώρος αυτός, γνωστός και ως χώρος των «μεταβατικών αντικειμένων» και των «μεταβατικών φαινομένων», συνδέεται με την οικουμενική ανάγκη του ανθρώπου να είναι αληθινός και ζωντανός μέσα από τη δημιουργία, και είναι επίσης ο χώρος της δημιουργικότητας, της τέχνης και του παιχνιδιού.
Οι εκφραστικές θεραπείες δημιουργούν συνειδητά έναν τέτοιο «χώρο παιχνιδιού», όπου το άτομο εισέρχεται για να εμπλακεί σε μια παιγνιώδη σχέση με τον εαυτό του, την πραγματικότητα και τα άλλα μέλη της ομάδας. Οι μέθοδοι και οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται, διευκολύνουν την ανάπτυξη μιας «παιγνιώδους διάθεσης», ώστε το άτομο να εισέρχεται στο «μεταβατικό χώρο» με όλη του την προσωπικότητα και να παίζει με την πραγματικότητα, δίχως τις συνέπειες της «πραγματικής ζωής». Εδώ, ο εαυτός δεν έχει ανάγκη να προσαρμόζεται σε εξωτερικά δεδομένα, κι έτσι μπορεί να είναι αυθόρμητος και αληθινός. Το άτομο, πλέον, μπορεί να διερευνήσει θέματα που το «δυσκολεύουν», δίχως να νιώθει ότι απειλείται. Μπορεί να πειραματιστεί με το υλικό αυτό, να το «παραμορφώσει», ώστε αυτό να αποκαλυφθεί σε όλο του το βάθος, να το κατακερματίσει, να το ανασυνθέσει και, τελικά, να το αφομοιώσει με το δικό του ρυθμό, για να μπορέσει να «γεννήσει» νέες μορφές, δηλαδή, εν προκειμένω, νέους τρόπους αίσθησης, αντίληψης και συμπεριφοράς.
Η ικανότητα του ανθρώπου να «παίζει» και να δημιουργεί φανταστικούς κόσμους είναι τόσο σημαντική για την ψυχική του υγεία και την προσωπική του ανάπτυξη που, πολλές φορές, η θεραπευτική παρέμβαση εστιάζεται σ΄ αυτό ακριβώς το σημείο, δηλαδή στο πώς κάποιος μέσα από τη διαδικασία της δημιουργικής γραφής θα καταφέρει να αναπτύξει παιγνιώδη διάθεση, ώστε να μπορέσει να κατοικίσει ξανά το «δυνητικό χώρο», που είναι ο χώρος του αληθινού εαυτού και της ζωής.
© 2016-2022 Dr Αννα Αντωνοπούλου – meta-psychology.gr